[:nl]Dit is voorlopig het laatste bericht van de BonKompra voorlichtingscampagne van de Union di Konsumidó Boneiru ‘Unkobon’, de consumentenbond van Bonaire. In deze campagne heeft Unkobon uitleg gegeven over de BonKompra mand van 36 veel gekochte basisproducten waarvoor een voordelige maximum prijs is afgesproken met de 20 supermarkten die lid zijn van supermarktvereniging VBIS.

In dit laatste bericht van haar voorlichtingscampagne over BonKompra kijkt Unkobon terug op de voorgeschiedenis van de BonKompra afspraken.

In november 2013 werd een BC besluit ter uitvoering van de Prijzenwet BES gepubliceerd. Naar aanleiding van deze prijsmaatregel werd VBIS opgericht, de Vereniging van Bonaireaanse Importeurs en Supermarkten. De vereniging signaleerde in november 2013 een aantal fundamentele fouten in de prijsmaatregel. Er waren artikelen (rijst bijvoorbeeld) waarvan de maximum prijs onder hun inkoopprijs was vastgesteld.

In maart 2014 begon de overheid met prijscontroles. De supermarkten weigerden geld toe te leggen op de verkoop van producten en de leden van VBIS  haalden als reactie op de controles producten uit de winkels waarvan de maximum prijs lager was dan de inkoopprijs. Met een voor alle leden gelijk kaartje werd op de lege plekken in de schappen aangegeven dat de producten niet meer beschikbaar waren in verband met de overheidsmaatregel.  Om aan deze onwenselijke situatie een einde te maken werd in april 2014 een werkgroep opgericht onder leiding van Orphaline Saleh, waarin de lokale overheid samen met de consumentenorganisaties Unkobon en FTpK en de supermarktvereniging VBIS zocht naar een oplossing.

Dankzij de unieke samenwerking van de deelnemende partijen en de ondersteuning van SEO Economisch Onderzoek, kwam de werkgroep in drie maanden met een concreet voorstel voor prijsregulering dat zowel voor de supermarkten practisch uitvoerbaar was als voordelig voor de consument. De prijzen van de BonKompra mand liggen gemiddeld 24% lager dan voorheen, en gemiddeld 20% lager dan die van de prijsmaatregel van de overheid.

Op 1 juli 2014 begonnen de 20 supermarkten met de uitvoering van de afspraken. Vanaf 1 september zouden alle deelnemende supermarkten de 36 BonKompra producten in de winkel hebben tegen maximaal de afgesproken prijzen.

In een verklaring van overeenstemming tussen het Openbaar Lichaam Bonaire, de VBIS en de twee consumentenorganisaties die in augustus 2014 is ondertekend, werden de BonKompra afspraken vastgelegd. De primaire verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de afspraken ligt bij de supermarkten (zelfregulering). Een Werkgroep Prijsbeheersing waarin OLB, VBIS en de consumentenorganisaties vertegenwoordigd zijn, bewaakt de nakoming van de afspraken. De directie Toezicht en Handhaving zou deze werkgroep ondersteunen met maandelijkse rapportages aan het BC over de naleving van de afspraken in de deelnemende winkels. Dit loopt nog niet soepel.

Daarom onderzocht Unkobon in samenwerking met de consumentenstichting FTpKB in december 2014 en januari 2015 het resultaat van BonKompra. Uit het onderzoek bleek dat het merendeel van de 20 supermarkten zich houdt aan de prijsafspraken. Het lukt supermarkten echter nog niet om alle 36 BonKompra producten permanent aan te bieden. Daarnaast is bij een aantal supermarkten het markeren van de producten met het BonKompra label voor verbetering vatbaar.

Eind februari 2015 heeft een bijeenkomst plaatsgevonden waarin de gedeputeerde heeft overlegd met een aantal supermarkten om aan te dringen op verbetering van de nakoming van de afspraken.  Het welslagen van BonKompra is van groot belang voor de consument. Unkobon hoopt daarom dat ook het nieuwe bestuurscollege BonKompra actief zal ondersteunen.[:en]This is the last item in the BonKompra information campaign of the Union di Konsumidó Boneiru ‘Unkobon “the Consumers Union of Bonaire. In this campaign Unkobon gave an explanation of the BonKompra basket of 36 frequently purchased commodities for which an advantageous price limit was agreed upon with the 20 member-supermarkets of the VBIS supermarket association. In this final item of the BonKompra campaign, Unkobon looks back on the history of the BonKompra agreements.

In November 2013 an EC (executive counsel) decision implementing the BES Price Law was published. Following this price ruling, VBIS, the Association of Bonaire Importers and Supermarkets was founded. In November 2013 this association pointed out a number of fundamental errors in the price ruling. There were articles (e.g. rice) with a maximum price fixed below their purchase price.
In March 2014, the government started  price audits. The supermarkets refused to pay extra on the sale of products and in response to the audits the VBIS members removed products whose maximum prices were lower than the purchase prices from their stores. All members marked the empty spots on the shelves with identical signs that said the products were no longer available due to the government ruling. To resolve this undesirable situation, in April 2014 a working group was created under the leadership of Orphaline Saleh, in which the local government, the consumers organisations  Unkobon and FTpK and the VBIS supermarket association started looking for a solution.
Thanks to the unique cooperation of the participating parties and the support of SEO Economic Research, in three months the group came with a concrete proposal for price regulation that was both practically feasible for supermarkets and beneficial to the consumer. On average the prices of the BonKompra basket went down 24%, and on average are 20% lower than the government price regulation.

On July 1, 2014, the 20 supermarkets started with the implementation of the agreements. As of September 1 all participating supermarkets would offer the 36 BonKompra products in the store at maximally the agreed prices.

In a covenant signed in August 2014 between the local government of Bonaire (OLB), the VBIS and the two consumer organizations, the BonKompra arrangements were formalized. The primary responsibility for the implementation of the agreements lies with the supermarkets (self-regulation). A Working Group on Price Control, in which OLB, VBIS and consumer organizations are represented, monitors the performance of the agreements. The governmental Supervision and Enforcement department should support this group with monthly reports to the EC on compliance with the agreements of the participating stores. This is not running smoothly.
Hence, in December 2014 and January 2015 the BonKompra outcome was investigated by Unkobon in cooperation with the consumer foundation FTpKB. The investigation showed that most of the 20 supermarkets adhere to the price agreements. However, a number of supermarkets still fail to provide all 36 BonKompra products permanently. In addition, a number of supermarkets need to improve the marking the products with the BonKompra label.

Late February 2015, a meeting was held in which the commissioner talked with a number of supermarkets to insist on improving the performance of the agreements.

The success of BonKompra is of great importance for the Bonaire consumers. Unkobon therefore hopes that the new Executive Council will actively support BonKompra.[:pa]Esaki por lo pronto ta e último partisipashon di e kampaña informativo di BonKompra di “Unkobon”, Union di Konsumidó di Boneiru.

Durante e kampaña aki Unkobon a duna splikashon tokante e makutu di BonKompra di 36 produkto básiko ku konsumidó ta kumpra hopi i pa kua a palabrá un preis máksimo bentahoso ku e 20 supermerkadonan ku ta miembro di e organisashon VBIS.

Den e último partisipashon aki di su kampaña informativo tokante BonKompra, Unkobon ta mira bèk kon a yega na e palabrashonnan di BonKompra.

Na novèmber 2013 BC a publiká un resolushon pa kuminsá implementá Lei di preis BES. Konsekuensia di e medida di preis máksimo aki tabata ku a lanta VBIS, e Organisashon di Importadónan i Supermerkadonan Boneriano. Na novèmber 2013 e organisashon a mustra riba algun eror fundamental den e medida di preis máksimo. Tabatin artíkulonan (por ehèmpel aros) pa kua a stipulá e preis máksimo bou di e preis di kompra.

Na mart 2014 gobièrnu a kuminsá ku e kòntròlnan di preis. E supermerkadonan e ninga di supsidiá benta di e produktonan i komo reakshon riba e kòntròl, miembronan di VBIS a saka e produktonan, pa kua e preis máksimo tabata bou di nan preis di kompra, for di den rèki. Ku un karchi uniforme ku a pone n’e lugánan bashí, supermerkadonan tabata indiká ku e produktonan no tabata disponibel pa motibu di e medida di gobièrnu.

Pa pone un fin na e situashon indeseá aki a lanta un grupo di trabou bou di guia di Orphaline Saleh na aprel 2014. Den e grupo aki gobièrnu lokal huntu ku e organisashonnan di konsumidó Unkobon i FTpK i tambe e asosiashon di supermerkadonan VBIS a sinta huntu pa buska un solushon. Danki na e koperashon úniko di e partidonan partisipante  i e sosten di SEO Investigashon Ekonómiko, den tres luna e grupo di trabou a bini ku un proposishon konkreto pa regulá preis ku ta faktibel den ehekushon pa e supermerkadonan i benefisioso pa e konsumidó. Preisnan di e makutu di BonKompra ta mas o ménos 24% mas abou ku ántes i ademas un averahe di 20% mas abou ku e preis ku gobièrnu a stipulá.

Riba 1 yüli 2014 e 20 supermerkadonan a kuminsá ku ehekushon di e palabrashonnan. For di 1 sèptèmber tur supermerkado partisipante lo tabatin e 36 produktonan di BonKompra den nan negoshi na e preisnan palabrá.

Den un deklarashon di akuerdo ku Entidat Públiko di Bonaire, VBIS i e dos organisashonnan di konsumidó a firma na ougùstùs 2014 a stipulá e palabrashonnan di BonKompra. E responsabilidat pa ehekushon di e palabrashonnan ta na promé lugá serka e supermerkadonan (outoregulashon). Un grupo di trabou “Kòntròl di Preis” den kua OLB, VBIS i e organisashonnan di konsumidó ta representá, ta vigilá e kumplimentu ku e palabrashonnan. Direktorado di Supervishon i Mantenshon lo a sostené e grupo di trabou aki ku reportahenan mensual na Kolegio Ehekutivo tokante kumplimentu den e supermerkadonan ku ta partisipá. Esaki no ta kana suave ainda. P’esei Union di Konsumidó Unkobon den koperashon ku Fundashon Tienda pa konsumidó FTpK a investigá e resultado di BonKompra na desèmber 2014 i yanüari 2015. For di e investigashon aki a sali ku mayoria di e 20 supermerkadonan ta mantené nan mes na e palabrashonnan di preis. Sinembargo e supermerkadonan ainda no ta logra ofresé tur e 36 produktonan di BonKompra permanentemente. Banda di esei por mehorá e indikashon ku e etikèt di BonKompra di e produktonan den un kantidat di supermerkado.

Fin di febrüari 2015 a tuma lugá un enkuentro den kua diputado a reuní ku un kantidat di supermerkado pa urgi nan pa mehorashon den kumplimentu ku e palabrashonnan. E logro di BonKompra ta di gran importansha pa e konsumidó. P’esei Unkobon ta spera ku e Kolegio Ehekutivo nobo tambe lo sostené BonKompra aktivamente.[:]